Economie: je geld of je leven?

Het onverantwoorde gedrag van veel banken, gekenmerkt door winstbejag en torenhoge bonussen, in combinatie met tekortschietend toezicht, stortte de wereld nog niet zo lang geleden in een diepe crisis. Een strengere regulering van de bankensector blijft nodig. De Partij voor de Dieren vindt de huidige bankenunie geen oplossing. Banken die ‘te groot zijn om te falen’ horen te worden opgesplitst.

• We willen dat banken worden opgedeeld in nutsbanken (betalingsverkeer, spaargeld en lokale kredietverlening) en zakenbanken.
• Lidstaten behouden de mogelijkheid om hun banken strengere regels op te leggen dan internationaal is overeengekomen.
• Banken, pensioenfondsen en verzekeraars worden verplicht om investeringen, beleggingen en speculaties transparant te maken voor hun klanten.
• Vanuit haar platformfunctie bevordert de EU de totstandkoming van bankenbelastingen en belastingen op financiële transacties.
• Banken mogen geen risico’s nemen die losstaan van het klantbelang. Wij willen af van ondoorzichtige financiële producten.
• Publieke investeringen in de fossiele industrie en bio industrie zijn ongewenst. We willen dat
de Europese Unie en haar lidstaten ervoor zorgen dat de Europese Investeringsbank (EIB) en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) niet langer financieringen verlenen aan deze sectoren. Het Europees Parlement doet voorstellen om de risicoweging door de European Banking Authority van investeringen in de fossiele industrie en bio-industrie te verhogen, zodat het minder aantrekkelijk is voor commerciële banken om leningen aan die sectoren te verschaffen.

De Europese Unie zet in toenemende mate druk op haar lidstaten om de nationale financiële begrotingstekorten terug te dringen tot minder dan 3%. Maar daarbij vergeet ze de ecologische tekorten die we veroorzaken met onze manier van leven. We gebruiken elk jaar veel meer grondstoffen dan de Aarde kan bieden. In 2018 hadden we wereldwijd alle hernieuwbare grondstoffen voor dat jaar al op 1 augustus opgebruikt. Deze Earth Overshoot Day valt elk jaar eerder. Het ecologische tekort is daardoor al opgelopen tot meer dan 40%. We hebben de grondstoffen hard nodig, ook voor toekomstige generaties. Zorg voor dieren, natuur en milieu is niet een luxe waar nu even geen geld voor is, maar essentieel voor een duurzame economie, zonder blinde focus op groei.

• De EU richt zich niet langer primair op het terugdringen van de begrotingstekorten van de lidstaten, maar gaat zich vooral inspannen om het Europese ecologisch tekort terug te dringen.
• Investeringen in een milieuvriendelijke energievoorziening, in het vergroten en beschermen van de biodiversiteit, in het vergroenen en verduurzamen van onze productieketens versterken de reële economie op de lange termijn. Deze mogen dus niet gehinderd worden door de 3%-regeling van het huidige Stabiliteits- en Groeipact.

De dag waarop we de natuurlijke grondstoffencapaciteit van de aarde overschrijden, Earth Overshoot Day, viel in 1980 op 14 december. In 2018 viel deze dag al op 1 augustus. Daarmee is het ecologische tekort opgelopen tot meer dan 40. Alles wat we de rest van het jaar consumeren doen we ten laste van komende generaties.

Het is dus van groot belang dat we zuinig omgaan met grondstoffen. Hergebruik kan hierin een rol spelen. De Partij voor de Dieren wil daarom dat er strenge eisen worden gesteld aan het ontwerp van producten, zodat zo min mogelijk materialen gebruikt worden en dat deze ook eenvoudig kunnen worden hergebruikt. Nieuwe producten moeten wat ons betreft voor een groot deel uit gerecyclede materialen bestaan en een zo lang mogelijke levensduur hebben. Ook willen we leaseconstructies, waarbij bedrijven eigenaar blijven van het product en de klant alleen een dienst afneemt, stimuleren.

De Partij voor de Dieren pleit voor een sterke vergroening van het belastingstelsel. In plaats van arbeid, willen wij milieuvervuilende producten en activiteiten belasten. Zo geeft het belastingsysteem de gewenste prikkels voor verduurzaming en stimuleren we werkgelegenheid. De EU gaat wat ons betreft geen belastingen heffen, maar kan de katalysator zijn van groene belastingafspraken tussen lidstaten. Dit moedigt groene innovatie aan. ‘De vervuiler betaalt’ wordt het leidend principe in Europa. Dat betekent dat er een einde komt aan belastingkortingen voor multinationals en (groot)verbruikers van fossiele energie. Zo voorkom je dat lidstaten concurreren met belastingvoordelen om multinationals binnen te halen.

• Om te beginnen kunnen we in Europa jaarlijks miljarden besparen door milieuschadelijke subsidies af te schaffen. Er komt een einde aan de belastingkortingen voor producenten en (groot)verbruikers van fossiele energie.
• De EU herziet haar btw-richtlijn, zodat lidstaten de gelegenheid krijgen een laag tarief in te
stellen voor duurzame producten en een hoog tarief voor producten die schadelijk zijn voor mensen, dieren en milieu.
• De Partij voor de Dieren pleit voor het belasten van schaarse grondstoffen en producten die grote milieueffecten met zich meebrengen, zoals hout, kolen en fosfaat.
• Europa richt zich niet langer op zo hoog mogelijke productie en zoveel mogelijk export. In plaats daarvan wordt de aandacht verlegd naar duurzame regionale productie voor de eigen markt.

De Partij voor de Dieren is tegen vrijhandelsakkoorden. Deze ondermijnen de democratie en hebben grote negatieve gevolgen voor het milieu, dierenwelzijn, de volksgezondheid en voor de keuzevrijheid en privacy van consumenten. Zo zorgde het associatieverdrag met Oekraïne ervoor dat Oekraïense plofkippen massaal verkocht worden in Nederland en andere EU-landen.

• De EU sluit geen nieuwe vrijhandelsakkoorden meer af. De onderhandelingen over TTIP worden niet hervat.
• De EU stapt ook uit bestaande handelsverdragen.
• Voor producten die de EU binnenkomen, horen tenminste dezelfde milieu- en dierenwelzijnseisen te gelden als die we aan onze eigen productie stellen. Producenten in ontwikkelingslanden krijgen hulp om aan de Europese eisen voor milieu- en dierenwelzijn te voldoen.
• Kinderarbeid en uitbuiting van werknemers zijn onacceptabel en moeten actief worden bestreden.
• De EU maakt zich sterk voor het wijzigen van de voorwaarden van de Wereldhandelsorganisatie WTO zodat maatschappelijke waarden bepalend worden voor de wereldhandel.
• Belastingontwijking en -ontduiking moeten worden tegengegaan. De EU verplicht bedrijven tot transparantie over de door hen betaalde belastingen.

De begroting van de Europese Unie bedraagt naar verwachting zo’n 1135 miljard euro voor de periode 2021-2027; geld dat belastingbetalers in de lidstaten moeten opbrengen. De Partij voor de Dieren vindt veel Europese subsidies en fondsen ongewenst en wil dat Brussel de grootste kostenpost, namelijk landbouw- en visserijsubsidies, afschaft.

• De Europese meerjarenbegroting werkt als een creditcard: de EU geeft altijd meer uit dan was begroot, waardoor lidstaten keer op keer meer moeten betalen dan was afgesproken. De Partij voor de Dieren vindt dit onverantwoord en wil af van het rekkelijk meerjarig kader.
• Landbouw- en visserijsubsidies vormen verreweg de grootste kostenpost van de EU en worden zo snel mogelijk beëindigd.
• Structuurfondsen zijn nergens voor nodig. Het is niet de taak van de EU om regionaal beleid te voeren. Door het schrappen van structuurbeleid besparen we een derde op de EU-begroting.
• Duizenden Europese ambtenaren verdienen meer dan de Nederlandse minister-president. De Partij voor de Dieren wil dat hoge salarissen van ambtenaren en Eurocommissarissen fors omlaag gaan.

Voor het eerst in de geschiedenis verlaat een lidstaat de Europese Unie. De Brexit leidt zowel in de Europese Unie als in het Verenigd Koninkrijk tot onzekerheid. Niettemin hebben landen het democratische recht om uit de EU te stappen. We willen daarom dat de EU zich beter voorbereidt op de mogelijkheid dat een lidstaat uit de EU of uit de euro wil stappen. Democratie en het welzijn van mensen, dieren en het milieu moeten daarbij altijd voorop staan.

• De EU moet zorgen dat er scenario’s klaarliggen voor het geval een land de EU of de euro wil verlaten, zodat een eventueel vertrek zo soepel mogelijk verloopt; zowel voor het vertrekkende land als voor de overblijvende EU-landen. De rechten van EU-burgers die verblijven in een vertrekkende lidstaat moeten geborgd blijven.
• Eurolanden moeten de mogelijkheid hebben om de muntunie te verlaten als lidmaatschap hen belet democratisch beleid te voeren. Uitbreiding van de eurozone vinden wij geen goed idee.
• De EU handhaaft milieu- en dierenwelzijnseisen als het met een vertrekkende lidstaat (handels)afspraken maakt over een vertrek. Diertransporten vanuit en naar lidstaten die uit de EU stappen, worden stopgezet.
• Lidstaten die dreigen te bezwijken onder hun schuldenlast krijgen hulp bij de wederopbouw van hun economie op een manier die te dragen is door de bevolking en niet destructief is voor dieren, natuur en milieu. Verantwoorde schuldsanering vormt daarbij het uitgangspunt.
• Constructies als het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) wijzen we af: we willen niet dat een lidstaat als Nederland garant staat voor tientallen miljarden zonder zeggenschap te hebben over de besteding van deze gelden. Het begrotingsrecht van de nationale parlementen mag niet worden aangetast.

In 2018 groeide de economie in de EU met zo’n twee procent. Ook in de jaren daarvoor was er sprake van (macro)economische groei. Maar een groeiende economie betekent niet per definitie dat het goed gaat met de samenleving of dat burgers gelukkig zijn. Niet meer welvaart, maar meer welzijn moet het kompas zijn van de Europese samenwerking. Een prettige leefomgeving, schone lucht en een gezonde natuur tellen bij de berekening van de Europese bruto binnenlandse producten niet mee als een positieve bijdrage aan onze welvaart.

Activiteiten die het milieu, de volksgezondheid of het dierenwelzijn schaden, zoals de vee-industrie, kolencentrales en gaswinning, echter wel. Dat is niet logisch. De Partij voor de Dieren wil betere instrumenten om de koers van de economie te bepalen.

Voor het bepalen en sturen van het Europees beleid gaat de EU indicatoren gebruiken die richting geven aan een duurzame en solidaire economie. Daarin staan biodiversiteit, dierenwelzijn, bestaanszekerheid en een schone en veilige leefomgeving centraal.