Opinie: ‘Green Deal’ of gewoon weer groen verkoop­praatje?

Gepubliceerd op Joop.nl op 11 december 2019

“Als iets onze cultuur bedreigt is het klimaatverandering”. Met die woorden introduceerde Marianne Thieme het thema ‘klimaat’ tijdens het Carré lijstrekkersdebat, vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Dat debat bevatte destijds geen enkele stelling over natuur, milieu of klimaat. Thieme werd dan ook een beetje meewarig aangekeken door haar mannelijke debattegenstanders.

Nog geen drie jaar later is het klimaat – in alle opzichten – ‘hotter’ dan ooit. Kabinet Rutte III riep zichzelf – ondanks een gerechtelijke veroordeling voor klimaatonvriendelijk beleid – uit tot ‘groenste kabinet ooit’. En ook de Europese Unie wil – met aanhoudende klimaatprotesten op de achtergrond – haar groene gezicht laten zien: woensdag presenteerde Eurocommissaris Frans Timmermans zijn zogenaamde ‘Green Deal’.

Maar net als in Nederland staat een groene reclameslogan niet garant voor een daadwerkelijk verantwoorde omgang met onze planeet en met ál haar bewoners.

Natuurlijk is het positief dat de EU – in woorden – eindelijk meer aandacht schenkt aan milieu- en klimaatbeleid; dat de ‘Green Deal’ streeft naar een klimaatneutrale EU; en dat de EU af wil van “onsamenhangende wetgeving die de effectiviteit van de Green Deal vermindert”. Deze beloftes zijn echter ongeloofwaardig in het licht van het landbouw- en handelsbeleid dat Europa voert.

Brussel staat op het punt om het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid voor de komende zeven jaar vast te stellen. Dat landbouwbeleid is duur en gaat lijnrecht in tegen elke klimaat- en biodiversiteitsambitie.

Greenpeace berekende dat de EU elk jaar tot 28 miljard euro subsidie geeft aan de intensieve veehouderij. Afgezien van kleine wijzigingen, wil de EU deze ‘vleessubsidies’ op hoofdlijnen overeind houden. Dat is wrang als je bedenkt dat de veehouderij wereldwijd de tweede grootste uitstoter van broeikasgassen is en de grootste veroorzaker van ontbossing.

Timmermans blijkt desgevraagd weinig trek te hebben in het schrappen van de Europese miljardensubsidies voor de bio-industrie. In een hoorzitting vroeg ik hem of de EU onder zijn gezag – als teken van goede wil – gaat stoppen met miljoenensubsidies voor vleesreclamespotjes als “What a Wonderful Beef” (een reclamecampagne die Spaans rundvlees promoot in Hong Kong) en “Kip, het meest veelzijdige stukje vlees”. Campagnes die bedoeld zijn om de vleesconsumptie – en daarmee klimaatverandering – te vergroten. Timmermans’ antwoord: “Nou eigenlijk niet als ik heel eerlijk ben” was weinig ambitieus voor een Europees Klimaatcommissaris.

Een andere Deal-breaker is het handelsbeleid dat deze EU voert en wil blijven voortzetten. De immense bosbranden in de Zuid-Amerikaanse Amazonewouden liggen nog vers in het geheugen. Ongeacht de eigen verantwoordelijkheid die Zuid-Amerikaanse autoriteiten daarin hebben, is de vernieling van de Amazone ook een rechtstreeks gevolg van de Europese handelspolitiek.

De commerciële landbouw is verantwoordelijk voor zeventig procent van de ontbossing in Zuid-Amerika (bron: FAO). Een groot deel van die landbouwgrond wordt gebruikt voor Europese consumptie. Maar liefst anderhalf miljoen ton soja en 140 duizend ton rundvlees importeerde Europa het afgelopen jaar uit Brazilië. Met andere woorden: de Amazone – van groot belang voor het klimaatsysteem van de Aarde – wordt platgebrand in ruil voor óns rundvlees en voor óns veevoer. Niet echt een ‘Green Deal’.

Maar in plaats van deze import eens kritisch tegen het licht te houden, doet de EU het tegenovergestelde; ze onderhandelt met de Zuid-Amerikaanse Mercosur-landen over een vrijhandelsdeal. Europa zal met deze handelsdeal nóg meer vlees en sojaproducten invoeren en de Amazonebranden daarmee verder aanwakkeren. Bindende garanties om dit te voorkomen, bevat het Mercosur-verdrag niet. Natuurlijk is het nobel van Timmermans dat hij 2 miljard bomen wil planten, maar wat levert dat netto op als Europa handelsbeleid voert dat de Amazone – die in 2015 nog 390 miljard bomen telde – in gevaar brengt? De Europese Commissie bestempelt daarnaast biomassa – lees: het verbranden van bossen – als een van de belangrijkste bronnen van zogenaamd ‘duurzame’ energie

Het zijn slechts enkele voorbeelden van ‘onsamenhangende wetgeving die de effectiviteit van de ‘Green Deal’ verminderen’. Maar die in de plannen van Timmermans en Co totaal ongemoeid worden gelaten. Kan de ‘Green Deal’ desondanks méér zijn dan een groen verkooppraatje á la “Het groenste Kabinet ooit”? Het lijkt er vooralsnog niet op.

Anja Hazekamp, lid Europees Parlement voor de Partij voor de Dieren