Opinie: Europees visse­rij­beleid is destructief en neoko­lo­niaal

Gepubliceerd in NRC op 4 oktober 2021

De Europese Unie mag niet langer de oceaan bij de Westelijke Sahara leegvissen of laten leegvissen, zónder toestemming van de bevolking van de Westelijke Sahara. Dat klinkt logisch, maar werd woensdag ook bevestigd door het Europees gerechtshof. De EU heeft zich niet verzekerd van toestemming van de lokale bevolking en schond daarmee het Verdrag van Wenen, aldus het Hof.

De Europese Unie sloot in 2019 een visserijdeal met Marokko die tevens betrekking heeft op de Westelijke Sahara. Hoewel Marokko zélf de Westelijke Sahara als Marokkaans gebied beschouwt, is de Marokkaanse annexatie van het gebied zeer omstreden en wordt internationaal het zelfbeschikkingsrecht voor de oorspronkelijke Sahrawi-bevolking erkend: ook door Nederland en de EU.

Maar liefst 89 Sahrawi-organisaties schreven een protestbrief aan de Europese Commissie, tegen het beklinken van visserij- en handelsverdragen met Marokko, over een gebied dat toebehoort aan het Sahrawi-volk. Toch zette Brussel de deals met Marokko door, waardoor Nederlandse en andere Europese vissers jaarlijks zo’n honderdduizend ton vis konden vangen in wateren die voor het overgrote deel bij de Westelijke Sahara horen. Dat hiervoor het zelfbeschikkingsrecht van een bevolkingsgroep opgeofferd werd, illustreert hoe destructief het internationale oceaan- en visserijbeleid van de EU is.

„Bijdragen aan duurzaamheid, klimaatbestendigheid en vrede en veiligheid. En het bevorderen van betere mensenrechten, vrijheid, democratie en arbeidsomstandigheden wereldwijd.” Op papier zijn dit uitgangspunten van het oceaanbeleid dat de EU internationaal voert. In de praktijk is het Europese oceaanbeleid alles behalve duurzaam. Europa heeft decennialang toegewerkt naar een vissersvloot van monsterlijke omvang. Miljoenen aan schadelijke visserijsubsidies versterkten de overbevissing van zeeën en oceanen. Zelfs zeer destructieve visserijmethoden, zoals sleepnetten die de zeebodem vernietigen, zijn tot op heden toegestaan.

De visserijdeal met Marokko staat niet op zich. Milieubelangen, biodiversiteit en rechten van bevolkingsgroepen elders worden steevast te grabbel gegooid ten gunste van Europa’s industriële visserijactiviteiten. Zo werd de EU eerder dit jaar beschuldigd van neokoloniale plunderingen van tonijn in de Indische Oceaan. Ondanks dat de Indische Oceaan grenst aan Afrika, Azië en Australië, zijn het Europese vissers die de meeste tonijn wegkapen uit het gebied. Tegelijkertijd pleitte de EU achter de schermen voor zo zwak mogelijke beschermingsmaatregelen voor geelvintonijn, tijdens internationaal overleg bij de Indian Ocean Tuna Commission; alles om de wereldwijde oceaanplundering voort te kunnen zetten.

Datzelfde deed de EU afgelopen zomer, tijdens een overleg bij de Internationale Commissie voor Conservatie van Atlantische Tonijn (ICCAT). Daar werden maatregelen besproken ter bescherming van de kortvin makreelhaai die op de Rode lijst van het IUCN is aangemerkt als ‘bedreigd’. ICCAT-wetenschappers en andere landen stelden een internationaal vangst- en aanlandverbod voor, maar de EU blokkeerde dit.

Europa’s internationale daden op het gebied van oceaanbeleid steken daarmee schril af bij haar officiële doelstellingen en bij de Green Deal-duurzaamheidspraatjes waar de Europese Commissie zich zo graag van bedient.

Anja Hazekamp, lid Europees Parlement voor de Partij voor de Dieren