Experts: verhoogd risico op nieuwe ziekte-uitbraken door inten­sieve veehou­derij

Stallen met grote hoeveelheden varkens, kippen en andere dieren vergroten de kans op uitbraken van zoönosen als het Corononavirus. Dat hebben diverse experts donderdag benadrukt tijdens een webinar van het Europees Parlement over zoönosen. Andere risicofactoren die de experts noemen, zijn handel en transport van ‘wilde’ en gedomesticeerde dieren en menselijke reizen naar onbewoonde gebieden. Ook ontbossing en klimaatverandering dragen bij aan de verspreiding van zoönosen, aldus de experts.

Intensivering
De experts benadrukken dat zo’n zeventig procent van alle infectieziekten zijn oorsprong vindt bij dieren. Professor Thijs Kuiken (Erasmus Universiteit, Medisch Centrum) wijst erop dat diverse uitbraken van zoönosen samen gingen met grote intensiveringen van de veehouderij. Zo nam het aantal geiten in Nederland met 340% toe, voorafgaande aan de uitbraak van Q-koorts in Nederland. Ook het aantal varkens in Mexico steeg met een derde in de tien jaar voor de uitbraak van de Mexicaanse griep in 2009. Professor Roel Coutinho (voormalig directeur van Centrum Infectieziektenbestrijding) concludeert na jarenlang onderzoek onder andere dat longinfecties vaker voorkomen in de buurt van kippen- en geitenboerderijen. "Een uitbraak van een ziekte als Q-koorts kan desastreus zijn, zeker voor mensen die dichtbij intensieve veehouderijen leven," aldus Coutinho. De experts denken dat een vermindering van het aantal dieren in de landbouw het risico op uitbraken van infectieziekten verkleint.

Dieren in het wild
Ook de handel in dieren die thuishoren in het wild vormt een risico. Volgens professor Peter Li (University of Houston Downtown) zijn de onhygiënische omstandigheden op de zogenaamde wet markets, waar dieren verhandeld worden, niet verantwoord. Niet alleen in China, maar wereldwijd moet een einde komen aan zulke markten, aldus Li.

Professor Herwig Leirs (Universiteit van Antwerpen) en Frank Pasmans (Universiteit van Ghent) zijn het daarmee eens. ‘De onderliggende oorzaken van uitbraken als de huidige moeten worden aangepakt. Door de handel in alle wilde dieren in beginsel te verbieden, wordt het risico op uitbraken kleiner’, aldus de experts. Slechts voor enkele soorten huisdieren zou een uitzondering gemaakt kunnen worden, door ze te plaatsen op een zogenaamde ‘positieflijst’. Volgens Philip Elders, jeugdgedelegeerde voor WHO Nederland, is de huidige crisis een wake-up call voor mensen; "We moeten onze relatie met dieren en met de natuur grondig herzien," aldus Elders.

Verandering
"Er is een onmiddellijke verandering nodig in de denk- en handelswijze van de Europese politiek, om deze aanbevelingen van experts op te volgen," zegt Europarlementariër Anja Hazekamp.

"Ironisch genoeg zien we dat onder het mom van ‘Coronamaatregelen’ extra geld wordt vrijgemaakt voor sectoren die aan de wieg kunnen staan van nieuwe uitbraken van infectieziekten. Zo krijgt de intensieve veehouderij momenteel extra Europese steun voor bijvoorbeeld opslag van vlees waar helemaal geen vraag naar is. Juist nu is de uitgelezen kans om het aantal dieren in de landbouw te verminderen. Maatregelen moeten niet gericht zijn op het terug gaan naar ‘business as usual’, maar op herinrichting van de economie op een manier die past binnen de draagkracht van onze planeet. Dat zal de kans op toekomstige uitbraken verkleinen," aldus Hazekamp.