Brussel moet werk maken van duurzaam voed­sel­beleid

Ons voedselsysteem moet hervormd worden om te gaan functioneren binnen de draagkracht van onze aarde. Intensieve productie van vlees en grootschalige monoculturen vormen momenteel een te grote belasting voor mens, dier, milieu en klimaat. Oplossingen hiervoor zijn om voedsel duurzamer, gezonder, diervriendelijker en meer lokaal te produceren. Dat staat in het initiatiefrapport over de 'Van boer tot Bord' strategie, waarmee het Europees Parlement een officieel standpunt inneemt over EU-plannen om de voedselketen te verduurzamen. De Milieu- en Landbouwcommissies van het Europees Parlement stemmen donderdag en vrijdag over het rapport. Europarlementariërs Anja Hazekamp en de Italiaanse Christendemocraat Herbert Dorfmann zijn namens het Europees Parlement de twee hoofdonderhandelaars bij het tot stand komen van het rapport.

“De EU heeft grote invloed op welk eten op ons bord belandt en op de manier en plaats waarop ons eten geproduceerd wordt. Zo subsidieert de EU de intensieve vleesindustrie jaarlijks met zo’n 28 miljard euro, bepaalt ze of groenten en fruit met schadelijke gif bespoten mogen worden en sluit ze handelsverdragen, die de weg naar Europa vrijmaken voor Oekraïense legbatterij-eieren en Braziliaans Amazone-rundvlees en -veevoer. Brussel moet zijn invloed op de voedselketen wijs gebruiken, in plaats van actief de wereldwijde klimaat- en biodiversiteitscrisis te verergeren,” stelt Hazekamp.

Vee-dichtheid

In haar rapport bepleit Hazekamp het aanpakken van de vee-dichtheid in Europa en een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen door de vee-industrie, zonder dat dit het welzijn van dieren verder onder druk zet. Boeren moeten financieel ondersteund worden bij het omschakelen naar duurzamere en diervriendelijkere productiesystemen, maar subsidies hiervoor mogen enkel worden goedgekeurd als deze in lijn zijn met de klimaatdoelstellingen zoals die zijn afgesproken in Parijs.

“De vee-industrie is verantwoordelijk voor meer dan 80% van de uitstoot van alle landbouwgerelateerde broeikasgassen die Europa uitstoot. Tropische regenwouden in de Amazone worden platgebrand om er voer te verbouwen voor ‘ons’ vee en ook lokaal heeft de natuur te lijden in gebieden met intensieve veehouderij. Daarnaast is er het sluimerende risico van zoönosen: dierziekten die overspringen op de mens en zo opnieuw een pandemie kunnen veroorzaken.”

“Het sluiten van megastallen en het verminderen van het aantal dieren in de veehouderij levert enorme klimaatwinst op en is goed voor de natuur, goed voor onze gezondheid en goed voor dieren. Het is een doorbraak dat een meerderheid van het Europees Parlement zich dit nu realiseert en ook daadwerkelijk tot actie wil overgaan om te komen tot een gezonder voedselsysteem,” aldus Hazekamp.

Groente en fruit goedkoper, gezonde voedingsmiddelen promoten

Europarlementariërs steunen een oproep om overconsumptie van vlees en ultra-bewerkte voedingsmiddelen niet langer aan te jagen, maar juist gezond voedsel te stimuleren.

Zo moeten EU-landen de mogelijkheid krijgen om gezonde en duurzame voedingsmiddelen, zoals groente en fruit, vrij te stellen van BTW waardoor ze goedkoper worden. Op dit moment verhinderen EU-regels een nultarief op groente en fruit en is het in veel gevallen ook niet mogelijk om gezonde voedingsproducten minder te belasten dan ongezonde voedingsmiddelen.

Europarlementariërs willen daarnaast de bestaande EU-subsidies voor promotie van voedingsmiddelen inzetten voor het stimuleren van groente- en fruitconsumptie.

Dierenwelzijn

De oproep om de omstandigheden van dieren in de vee-industrie te verbeteren loopt als een rode draad door Hazekamps rapport heen. Europarlementariërs steunen de aangekondigde herziening van de Europese wetgeving voor slachthuizen en diertransporten, waar momenteel nog veel ernstige misstanden plaatsvinden. Ook het plan om landbouwdieren vanaf 2027 niet langer op te sluiten in kooien, zoals recent bepleit in een Europees burgerinitiatief, wordt ondersteund. “Een hoge mate van dierenwelzijn is een onderdeel van duurzame ontwikkeling,” aldus Hazekamps rapport. In 2023 worden de eerste wetsvoorstellen ter verbetering van het dierenwelzijn verwacht van de Europese Commissie.

Gif

Hazekamps rapport pleit verder voor verlaging van pesticidegebruik. De Europese Commissie kondigde eerder de ambitie aan om het gebruik van landbouwgif met 50% te willen verminderen in 2030. Die verminderingsdoelstelling moet bindend zijn, aldus het rapport van Hazekamp. Daarnaast moet de EU strenger zijn bij het toelaten van gifstoffen. Bij besluiten over de toelating, moet de Europese Commissie schadelijke effecten op het milieu, op drinkwaterbronnen en risico’s voor omwonenden zwaarder laten meewegen. Ook extra risico’s die ontstaan doordat verschillende (goedgekeurde) gifstoffen in combinatie met elkaar worden gebruikt, moeten worden meegenomen bij Europese beoordelingen.

Voedseletiketten

Om mensen in staat te stellen gemakkelijker een gezonde en duurzame keuze te maken, stelt Hazekamp voor om duidelijkere informatie over voedingswaarden en betere informatie over duurzaamheid en dierenwelzijn op etiketten te verplichten. De informatie over voedingswaarden voorop producten moet duidelijker en begrijpelijker. Misleidende gezondheidsclaims op producten die veel vet of suiker bevatten moeten tot het verleden gaan behoren. Fabrikanten worden daarnaast aangespoord om minder suiker, vet en zout in hun producten te verwerken.

Wanneer fabrikanten duurzaamheidsclaims op hun producten willen zetten, moeten deze vooraf gecontroleerd en goedgekeurd worden. Op het gebied van dierenwelzijn vraagt het rapport van Hazekamp om informatie over de plaats van geboorte, opgroei en slacht van dieren, evenals informatie over het houdsysteem waarin een dier is opgegroeid.

Voortgang

In oktober stemt het voltallige Europees Parlement over het initiatiefrapport van Hazekamp. De Europese Commissie doet tot aan 2024 vervolgens een reeks wetsvoorstellen om de verduurzamingen van de voedselketen om te zetten in Europese wetgeving. De aanbevelingen die het Europees Parlement doet in het initiatiefrapport van Hazekamp zijn niet bindend, maar het parlement moet - evenals de 27 EU-landen - de uiteindelijke wetsvoorstellen wel goedkeuren. De Europese Commissie zal hierdoor rekening moeten houden met de aanbevelingen uit het rapport van de PvdD’ster.