Bijdrage plenaire verga­dering over het Neder­landse toesla­gen­schandaal, insti­tu­ti­oneel racisme en algo­ritmes

Anja Hazekamp (PvdD): Voorzitter, een kerntaak van de overheid is het beschermen van het individu tegen de macht van de meerderheid. De Nederlandse overheid heeft daarin gefaald. Dat is hartverscheurend voor al die duizenden ouders en kinderen die geconfronteerd werden met zware financiële en emotionele schade. Het resulteert er ook in dat burgers de overheid niet meer vertrouwen.

Dit vertrouwen kan alleen terugkeren wanneer de overheid haar eigen fouten erkent en de gevolgen van deze fouten ruimhartig en snel herstelt. Maar dat gaat over meer dan schadeherstel. De overheid moet ook de principes van restorative justice toepassen. Dat betekent: het daderschap erkennen en voelen wat je hebt aangericht. Pas dan kan gezamenlijk en in gelijkwaardigheid met de slachtoffers aan herstel worden gewerkt.

Dit hele schandaal is het gevolg van een verzakelijkte neoliberale overheid die zichzelf kapot heeft bezuinigd. Het resultaat was een ambtelijk apparaat dat moest bezuinigen en tegelijkertijd zwaar moest focussen op de aanpak van fraude. Het is ook het gevolg van de “metaversering” van deze overheid. Het overal toepassen van algoritmes en kunstmatige intelligentie brengt grote risico’s met zich mee. Computers passen geen mensenrechten toe. Zij nemen het institutioneel racisme, dat helaas nog sterk aanwezig is in Europa, gewoon over in hun algoritmes.

Ik wil graag weten: wat gaat de Commissie met deze belangrijke lessen doen? Hoe voorkomt zij een toeslagenaffaire in haar eigen huis? Want ik zie daar geen enkele waarborg voor.